Nogmaals Groesbeek-Gennep (tot Sint Jansberg) (8 km)

Gelopen met Nico op 17 december 2011 (route)

In de herhaling, na de stortbui van drie weken geleden. Nu spontaan het plan gevat op een zonnige zaterdagochtend. Voetbal in Groesbeek (uitwedstrijd) is afgeblazen vanwege de hevige regenval gisteren. Dan gaan wij een sportieve prestatie leveren in Groesbeek. Voorbereidingen voor de uitvoering zijn snel getroffen: thermoskan koffie in de ene auto, op de buienradar gekeken(!) en twee plu's mee, nog een dringende werkmail afhandelen, vier boterhammen met geitenkaas smeren, wandelschoenen aan en gaan maar! Auto één parkeren bij De Diepen in Milsbeek, en samen met de andere auto naar het startpunt: de Wolfsberg in Groesbeek.

Het is kerstbomentijd. Nico heeft vanochtend bij Klein America een Deense Nordspar aangeschaft. Vanaf het Pieterpad is het verkooppunt te zien. Ook zien we iemand in de verte een kerstboom uit het bos slepen, en ook op andere plaatsen liggen  onverwachte dennentakken.. Op exact dezelfde plaats als drie weken geleden, begint het te spatten. Gelukkig zet het dit keer niet door. We hebben de plu maar vijf minuten nodig, en het Pieterpadboekje wordt nauwelijks nat.

Beukenbossen en sparrenbos wisselen elkaar af. Dat het flink heeft geregend gisteren is te merken aan de modderpaden. We glibberen wat af. Na een open stuk (met winterpeen en iets met gele bloemetjes) komen we bij een soort heksenkring van stollinggesteente en sedimentsteen. Jammer dat Margot er niet bij is, huiswerkstof van aardrijkskunde deze week. Ook de term 'watererosie' wordt duidelijk.  Soms is ons pad (ondanks aangelegde waterkuilen) weggeslagen en lopen we over het walletje ernaast.

Stukjes van deze wandeling hebben we wel eens vaker gelopen. We komen vijf andere Pieterpadwandelaars tegen. Voor de rest een enkele mountainbiker. En met wat fantasie zien we wolfssporen. Het schijnt dat de wolf oprukt en als eerste vanuit het Reichswald hier Nederland in zal trekken. Ik vind de bomen er ook net zo uitzien, zoals op de sprookjes-blokkenpuzzel van Roodkapje (12 blokken in rood koffertje): donker, hoog, bemost.

Na twee uur  hebben we de 8 kilometer erop zitten. Wat een prachtige natuur is het toch hier bij ons om de hoek! Thuis gaan we de kerstverlichting buiten ophangen en de kerstboom opzetten. Dit keer zeker geen witte kerst, maar misschien is mijn volgende Pieterpadwandeling op 7 januari toch wel in de sneeuw?

Groesbeek - Gennep (tot de St Jansberg) (3 van de 8 km)

Gelopen op zondag 27 november met Emmy, Ina en Annette (route)

Een wandeling om uit te buiken na een uitgebreide lunch met zussen en tante. In Groesbeek zijn we zo. En tegen de kou zijn we bestand met winterjas en muts. Vol plezier starten we de wandeling. Maar wat jammer: met regen hebben we totaal geen rekening gehouden! We hebben ook verzuimd op de buienradar te kijken. En het zijn niet even wat miezerdruppels, maar hevige plensbuien die opeens uit de lucht komen zetten. Dit is niet leuk meer. En omdat we nog niet op de helft zijn, lopen we terug naar de auto. Wat jammer. Maar wel een mooie wandeling. Van beide kanten.

Beek - Groesbeek (8 km)

Gelopen met "mevrouw" Vera op donderdag 24 november 2011 (route)

De logistiek voor de tocht van vandaag is weer goed doordacht. Ik zet 's ochtends mijn auto bij hotel Wolfsberg in Groesbeek en ga met de bus naar station Nijmegen. Daar komt- helemaal vanuit Heemskerk- Vera uit de trein gestapt. We nemen vanaf daar de bus richting Kleve (Duitsland) en stappen onderaan de Duivelsberg in Beek uit. In de bus raken we al aan de praat met een look-a-like van een tweede alt van het NCK  (maar een andere dan de tweede alt van mijn blog van september Winsum-Groningen). Zij heeft vanaf Nederland naar Santiago de Compostela gelopen. En ook delen van het Pieterpad. Maar het Pelgrimspad is volgens haar nog mooier.  We wensen elkaar een goede wandeldag toe.

Het pad begint met een steile klim tot aan pannenkoekenrestaurant de Duivelsberg. Dit stukje liep ik in de herfstvakantie met de drie meiden. En nu dus met "mevrouw" Vera, zoals ze bij ons nog altijd heet. Het is even schrikken van het steile begin voor iemand met hoogtevrees. Maar het gaat goed. De bladeren zijn niet al te glibberig.

Vandaag loop ik het laatste deel van de etappe Millingen-Groesbeek, die ik in drieën heb geknipt.  Ik ken dit gedeelte van de etappe een beetje. Op mijn wandelfeest in 2009, toen we van Groesbeek naar Nijmegen wandelden (de tweede dag van de NS wandeltocht Cuijk- Nijmegen), liepen we deels over dit gedeelte Pieterpad. Omdat het nog weinig heeft gewaaid deze herfst, is er nog steeds veel blad aan de meeste bomen. De takken die al wel kaal zijn, steken prachtig af tegen de blauwe lucht. Het schijnt vanaf morgen meer te gaan waaien en regenen. Hopelijk valt het mee, want ik hoop zondag ook weer een stuk Pieterpad te wandelen.

We hebben het o.a. over de Vespers van Rachmaninoff. Het NCK voert het overmorgen uit in de Oude Kerk in Amsterdam en ik kom luisteren. Langs een akker eten we staand een boterham. Even later gaan we op een bankje koffie drinken uit de thermoskan. Dankzij de papieren balsemzakdoekjes van Vera houden we de billen droog. Een meisje op een Amerigo-paard passeert ons. Het paard heeft niet aan de intocht van Sinterklaas meegedaan. Daarvoor is het nog te jong en het vindt de bostocht al spannend genoeg. Wie weet in de  toekomst? Twee weken geleden is na 22 dienstjaren Amerigo met pensioen gegaan.

Daar ons gepraat raken we even later de weg kwijt, maar de schade valt mee. We hebben 200 meter terug een afslag gemist. Bij Boerderij de Hoge Hof spant de boer juist een touwtje over het wandelpad, omdat de koeien de stal uit mogen. Hij begint een "gezellige babbel" (Weten jullie wel dat je helemaal verkeerd loopt? Als je van noord naar zuid loopt loop je met je hoofd in de wind). Gelukkig mogen we het touw nog even  weghalen, want zo lenig zijn we niet. Nadat de koeien zijn gepasseerd, worden we uitgenodigd om de binnenstal te bekijken. Er zijn namelijk koeien die nooit naar buiten willen en dus binnen blijven. Het is een groot misverstand dat koeien het fijn vinden in de wei. De meesten zijn graag binnen. En wisten we dat stalkoeien veel meer melk geven dan een buiten-koe? Zijn koeien geven 55 liter melk per dag (tegenover 15 liter melk van een buitenkoe). Dus het lijkt wel alsof ze niks doen in de stal de hele dag, maar ze werken loeihard.
Toch aardig van de boer dat hij ons heeft uitgenodigd. Natuurlijk wil hij ook even kwijt dat de ruimte is af te huren voor feesten en partijen. De Maldense fietsersclub heeft er van de week een feestje gevierd.

Boerderij De Hoge Hof

Het laatste stuk is ook mooi: door grasland tussen weilanden door, met witte boerderijen in heuvellandschap. Zo komen we via de Zevenheuvelenweg in Groesbeek, waar het carillon een Sinterklaasliedje klingelt.

Groesbeek

Bij hotel De Wolfsberg (een chic hotel restaurant uit 1860, eindelijk kan ik hier eens naar binnen!) wordt in het paviljoentje buiten de kerstverlichting opgehangen.Met de auto breng ik Vera via Molenhoek terug naar station Nijmegen. We hebben genoten van de wandeling en doen het vast nog een keer.

Vierlingsbeek - Swolgen (tot Geysteren) (11 km)

Gelopen met Nico op zondag 20 november 2011 (route)

Gisteren hebben we het plan opgevat om eindelijk eens samen een stuk Pieterpad te lopen. Een halve etappe, want Nico heeft last van knie en rug. Maar 11 kilometer durft hij aan.
Zodra Margot en Vera terug zijn van hun eerste zondagochtend-jog-rondje en na een gezamenlijk ontbijt, vertrekken we met twee auto's. De één laten we achter in Geysteren, en de ander parkeren we achter het Vrijthof in Vierlingsbeek. Hier eindigde eind augustus de wandeling die ik met Margot liep, als eerste etappe van het Pieterpad. Er hangt een leuke sfeer op het Vrijthof. Een paar Zwarte Pieten lopen zich warm, een koets met paard ervoor rijdt rondjes en van alle kanten komen vaders en moeders met kleine Sinterklaasjes op voor-en achterzitjes aangefietst.

We wachten niet op het moment suprême, maar beginnen onze wandeling. Gelijk met ons vertrekt de bus met Prins Carnaval van de Keischieters van Vierlingsbeek. Wij slaan direct linksaf langs het witte protestantse kerkje. Even goed lezen. Ja, het is echt Koningskerk, met een s.

Als we het dorp uitlopen horen we het geluid van de stoomboot op de Maas. Heeft ie er toch een week over gedaan om van Malden naar Vierlingsbeek te varen. Het heeft vannacht gevroren. Dat is goed te zien aan de koolrabi's op het land, die we herkennen van het Odin-pakket. We hebben de mutsen mee, maar zullen ze vandaag niet op hebben. Het zonnetje breekt namelijk door. Vrij uniek, want de rest van Nederland is deze dag gehuld in zware mist.

Het beekje meandert, en we lopen grotendeels op onverharde wegen. Omdat het de afgelopen weken niet veel heeft gewaaid, is er nog veel blad aan de bomen. Er zijn hier ook veel boomkwekerijen. En ook een veld, dat we niet helemaal thuis kunnen brengen: doodgevroren gladiolen? Verder een veld coniferen en buxusboompjes. De jeugdnatuurwacht (jeugdsentiment!) heeft er een route uitgezet.

Ik heb een perfecte etappe gekozen, helemaal afgestemd op mijn "wandelgast": we lopen pal langs de spoorlijn Nijmegen-Venlo en zien het Veolia-treintje wel tien keer. Er is van treinbuffers een mooie rustplaats gemaakt voor een Pieterpadpauze.

Bij de Mariakapel nemen we even een kijkje. En één kilometer verder zijn we in Smakt bij de Jozefkapel. Het schijnt elk jaar 20.000 pelgrims te trekken. Mensen bidden deze beschermheilige van het gezin om een slaapkameraad, zo vermeldt het Pieterpadboekje. Ook vandaag is het er druk. De kerkgangers lopen naar het café ernaast: het Pelgrimshuis. We nemen er geen koffie en appeltaart.  Daarna buigt het pad naar een duingebied. We gaan niet zitten op het bankje van het Limburgs landschap.

Nee, we willen de meiden niet al te lang alleen thuis laten (er schijnt er al eentje ziekig te zijn) en we ploegen ons door het mulle zand, wat voor Nico's rug niet echt een pretje is. Het is hier ondertussen wel heel erg mooi. We volgen de witte paaltjes door een stil zandgebied, de Boschhuizerbergen. Na een stuk bos komen we bij een schaapskooi en oude watermolen. Dit zou zo een filmlocatie kunnen zijn voor Brief voor de koning. In gedachten zien we Tiuri al te paard over dit paadje galopperen en zijn paard Ardanwen laten drinken in de beek. De naam van het paard hebben we -eerlijk is eerlijk- thuis opgezocht.

de Boschhuizerbergen

Geijsteren

Geysteren is het einddoel van vandaag. De auto staat er al klaar. En de thermoskan koffie in de auto getuigt van een goede planning, al zeggen we het zelf. Bij het verlaten van Geysteren blijkt: Sinterklaas is ook hier al geweest.

Orvelte- Schoonoord-Sleen (16 km)

Gelopen met Wendeline op maandag 7 november 2011 (route)

De nacht was pikdonker en volledig stil. Allebei droomden we van steile hellingen waar we bijna van vielen. Geen psychologische duiding graag. Het ontbijt is ook vandaag weer superlekker met hotel-allures: grapefruitsap, thee, koffie, yoghurt, muesli, crackers, brood, jam, geitenkaas en ga zo maar door. We leggen een stevige bodem voor de laatste etappe in een reeks van 3: naar Sleen.

De B&B gastheer zet ons in 5 minuutjes af bij het Pieterpad. Onze rugzakken passen nog net in de achterbak van de Peugeot 106. De 16 kilometer van vandaag (omdat we gisteren al 8 kilometer voorbij Schoonloo zijn gelopen) zijn ook weer grotendeels op onverharde wegen. Over wildroosters, langs Galloway-runderen.

Weer eindeloze bossen.We maken een stop bij een Pieterpadbankje, en bij een monument voor een neergestorte bommenwerper in WO II. We komen langs het monument voor de oprichtsters van het Pieterpad Bertje Jens en Toos-Goorhuis-Tjalsma (Zie blog oktober). 


Op heel de wandeling komen we maar 8 mensen tegen: hondenuitlaters en mountainbikers. De laatste kilometers zijn op open gebied langs grote boerderijen. Het is koud! We komen Sleen binnen bij de theetuin Taarten van Toen. Jammer dat het gesloten is, alleen al de vormgeving op het uithangbord ziet er leuk uit. Jammer ook dat eigenlijk alles is gesloten in Sleen. Dan het lunchpakketje maar opeten op een bankje bij het gemeentehuis.

Sleen

Bij de winderige bushalte is het meer dan fris.  Helaas voor Wen is hier in Drenthe de strippenkaart afgelopen weekend afgeschaft. De bus brengt ons vlot in Emmen. Dag koud Drenthe, op weg naar het warme zuiden...

Rolde-Schoonloo-Orvelte (29 km)

Gelopen met Wendeline op zondag 6 november 2011 (route)

De lat ligt hoog vandaag. Bijna 30 km, met onderweg maar één horeca-gelegenheid en met ongeveer 7 kilo bagage in de rugzak. Dan is het extra fijn als je bijzonder goed hebt geslapen. Dat geldt overigens ook voor onze gastvrouw en -heer, die zich hebben verslapen. Het is hen nog nooit overkomen. Wij maakten het ook al mee in Winsum. Terwijl zij zich duizend maal verontschuldigt, dekt hij in rode boxershort de tafel.

Samen met ons aan de ontbijttafel zitten de vier andere gasten. Twee dochter-moederkoppels. De dochters van een jaar of twaalf/dertien doen mee aan de nationale hiphopwedstrijden in Assen, en zijn gisteren nummer 1 geworden. Vandaag de volgende ronde voor ze. Spannend! Terwijl die moeders de dag zullen doorbrengen in een herrie-hal mogen Wen en ik het bos in. Halleluja.

We lopen Rolde uit langs hunebedden D17 en D18 en een oud spoorlijntje van de Noord Ooster Lokaalspoorwegmaatschappij (NOLS).

Hunebed in Rolde

De zon komt niet door de wolken vandaag, wat het landschap een mysterieus aanzicht geeft. Ik wist wel dat er in Drenthe bossen waren, maar dat ze zo eindeloos waren! De bladeren zijn prachtig van kleur. We lopen echt door een oranje wereld. En ook de stukken hei rond de vennen zien rossig. Ook zijn er donkere sparrenbossen, waar mountainbikers uit smalle paadjes tevoorschijn komen.

We lopen eerst naar het officiële eindpunt van deze etappe: Schoonloo. In café Hegeman, de enige voorziening in het gehucht, staat de TV aan: Nederlandse kampioenschappen afstandsschaatsen. Gut ja, er is nog een wereld buiten de bossen.

Dan resten ons nog de laatste 10 kilometer. Met bibbers in de benen koersen we af op Gastgeverij  Het Sparnakelnest aan de rand van Orvelte. Want precies een week geleden ging om op zondagmiddag 17.30, terwijl ik thuis stond te koken, mijn mobiel af:
"Ik vroeg m' af hoe' t bij jullie gaot? Zijn jullie er al bijnao?"
Oeps, een fout in de communicatie. "Wat vind ik dat nou vervelend" herhaal ik vier keer."Hoe  lossen we dat op?"
"Noe, ik zet de pitten maor uut in elk geval." is het nuchtere antwoord.
Gelukkig is er nog wel plek voor de week erop, maar nu vrees ik: Zal ze erg stuurs zijn?

We sloffen 10 kilometer door de bossen. In het Pieterpadboekje staat telkens' Neem het zandpad rechts'  of 'U kruist een brede zandweg' . Er is echter geen korrel zand te zien, we lopen over een oranje bladerentapijt.

Het is al schemerig als we bij de Gastgeverij (de term komt uit het Deens) komen, dat 2 kilometer van de route af ligt. De zorgen vallen direct van me af als de gastvrouw ons begroet. Ze is het allang vergeten en loodst ons naar binnen. Deze accommodatie is prachtig. Net verbouwd, en geschikt voor groepen tot 11 personen. En wij zijn de enigen! Het Pieterpadarrangement houdt in dat er hier voor ons wordt gekookt. Zoveel mogelijk uit eigen tuin.
Na een warme douche wordt de maaltijd geserveerd: pompoensoep, rijst met verse worteltjes en boontjes met Pakistaans (in yoghurt gemarineerd) vlees. Eerlijk is eerlijk: vorige week in de vriezer gedaan, maar even goed mals en pittig van smaak. Het toetje zou Nico geweldig hebben gevonden: roomvanillevla met vel. De perzikjes erop zijn los lekker.

We buiken uit op de bank bij het haardvuur met een cd-tje van Billy Holiday en het gastenboek. Dan de wenteltrap opstrompelen en weer vroeg naar bed.

Zuidlaren- Rolde (18 km)

Gelopen met Wendeline op zaterdag 5 november 2011 (route)

Waar we begin september eindigden, pakken we nu het pad weer op. Voor je in Zuidlaren bent, duurt het wel even. Zeker als de trein vertraging heeft, en de bus  maar één keer per uur gaat. Maar hierdoor heb ik wel de Starbucks ontdekt in de stijlvolle stationsrestauratie van Groningen CS. Een reuzenmok!

Vanaf het beginpunt van de etappe lopen we al snel Dennenoord op.  We zwaaien vrolijk terug naar de vriendelijke patiënten achter de ramen. Soms meer dan eens, want we lopen hier rond te dwalen! We komen het terrein van de psychiatrische instelling niet meer af. Een vrijwillige chauffeur van een busje personenvervoer geeft ons een lift op het terrein, maar we zijn zeker een half uur kwijt voor we het Pieterpadbordje zien, dat we blijkbaar heel de tijd gemist hebben. Wel mooie poëzieposters gelezen. Dat dan weer wel.

We moeten er flink de pas in zetten, omdat we al met al pas 13.45 uur konden beginnen vandaag. En na vijven wordt het snel donker. Fris en fruitig klimmen we over overstapjes, huppelen over glibberige vlonders en ploegen door zandwegen. Boven ons horen we de ganzen gakken, een hard geluid in de stilte.

In Gaasteren worden we op ons verzoek op de foto gezet door een moeder met kinderwagen. Met veldfles en banaan op een  typisch Drentse brink met rietgedekte boerderijen. De andere Drentse specialiteit komen we ook onderweg tegen: het hunebed.

Hoogtepunt van de wandeling is het laatste traject over het Balloër-veld. We treffen er met ondergaande zon de schaapskudde. Geen gemekker, alleen het geluid van gegraas. En de zachte belletjes. Het merendeel kijkt niet op of om. Geen geruzie om de lekkerste heipol. Gewoon je ding doen (flash forward). Hier gaat een enorme rust en onverstoorbaarheid vanuit.

Balloerveld

Het baken van Rolde, de Jacobustoren, komt pas laat in zicht.

Rolde

De B&B Bij de Molen is gelegen op de Grote Brink. Vriendelijk worden we verwelkomd met verse jus d'orange. Ze vertelt dat de B&B pas een half jaar geleden geopend is. Er zullen nog vier gasten komen, een groep. Ook vertelt ze dat er een pyromaan actief is. Vorige week is de schaapskooi afgefikt plus enkele rietgedekte boerderijen. Gelukkig heeft deze B&B geen rieten dak. Wel het huis van de buurman, maar dat is de brandweerkazerne.

In eetcafé De Pub (300 meter verderop) doen we ons te goed aan een Drents stoofpotje/ vegetarische pasta met groeten (zonder n op de menukaart) en tomaten. Weer "thuis" op de kamer repareer ik het bandje van mijn nachthemd, dankzij het oerdegelijke en antieke naaisetje van Wen.



We liggen er al om 22.00 uur in. Ik lees nog wat uit de B&B-boekenkast: Taal is zeg maar echt mijn ding van Paulien Cornelisse. We horen de andere gasten thuiskomen. Kinderstemmen? Gaan ze thee zetten? Geen idee, wij slapen.

Hoe het Pieterpad begon

Even een educatief intermezzo. Voor wie weten wil hoe het Pieterpad is ontstaan:

Toos Goorhuis over het Pieterpad: Toos Goorhuis (80), maakster van de wandelroute, prijst zich gelukkig: " Zoals het Pieterpad furore heeft gemaakt, is echt wonderbaarlijk. We hadden blijkbaar de tijd mee. Toen we er in 1978 aan begonnen, kwam de belangstelling voor het lange-afstandswandelen net opzetten. Waar die plotselinge interesse vandaan kwam? Zoiets hangt gewoon in de lucht." Al weet mevrouw Goorhuis de onverhoedse, massale wandeldrift van de Nederlander niet te verklaren, ze herinnert zich nog goed waarom zij zelf ooit op het idee van een trektocht kwam.

"Ik werkte tijdens de oorlog bij de Rekkense Inrichtingen, een instituut voor psychopaten en TBR-veroordeelden. Daar raakte ik bevriend met een collega, Bertje Jens. We gingen tegelijk uit Rekken weg. Ik om te trouwen met een predikant, zij in verband met een andere baan. Omdat Bertje geen ouderlijk huis meer had, vond ik dat ze, toen mijn man en ik in een dorp met een grote pastorie kwamen te wonen, bij ons haar pied-à-terre moest hebben. De feestdagen bracht ze dus altijd bij ons door, en tussendoor ook wel eens een vrij weekend."

"Nu was mijn man helemaal niet reislustig, terwijl ik juist gek op reizen was en Bertje ook. Toen de jongste van onze zes kinderen vier jaar was, heb ik tegen man en kinderen gezegd: "Jullie kunnen het nu ook wel eens zonder mij redden, ik ga met Bertje op reis". Mijn man vond het allang prachtig, hoeft híj tenminste niet mee. Vakantie vond-ie wel mooi, maar alleen als hij op terrasjes kon zitten en zich nergens druk over hoefde te maken. Hij wilde het op vakantie beter hebben dan thuis, terwijl ik het juist een sport vond om te kijken hoe ver ik kon komen met een tientje."

"Dus ging ik met Bertje op reis. De eerste keer naar de Noordkaap, naar Lapland en Leningrad. Daarna deden we het rustiger aan. Doorgaans zochten we het in landelijke gebieden, want we houden allebei veel van de natuur. Vanuit een hotel maakten we dan ochtend-, middag- of dagwandelingen. Op een keer, tijdens zo'n wandeling, vertelde ik Bertje dat ik in mijn jonge jaren met de Vrijzinnig Christelijke Jeugdcentrale een voettocht door het Lake District had gemaakt. 'Zou zoiets op onze leeftijd nog kunnen?', vroeg ze. 'Waarom niet? We gaan gewoon', antwoordde ik. En toen Bertje erachter kwam dat je door het Zwarte Woud langs gemarkeerde paden kon lopen, wilde ze dat wel eens proberen. We bleken die voettocht - ik was toen 59 en Bertje 61 - uitstekend aan te kunnen. We hebben daar, met de rugzak op, een fantastische vakantie gehad. Iedere dag een stuk verder en 's avonds maar kijken of er zoiets als Zimmer frei te vinden was. Onderweg bedachten we hoe jammer het eigenlijk was dat je voor een dergelijke trektocht altijd naar het buitenland moest. 'Dan maken we toch zelf een route in Nederland', opperde ik. Grote ogen bij Bertje: zélf een route maken! Maar ik zei: 'Daar is toch geen kunst aan'."
"Ik was natuurlijk onbelast door kennis van zaken toen ik aan het Pieterpad begon. Het leek me een kwestie van een route uitschrijven op basis van kaarten en klaar was je. Nu was het natuurlijk meer werk dan dat, maar toch is het in principe zo gegaan."

U ging dus meteen aan de slag?
"Niet meteen. Terug van onze tocht door het Zwarte Woud, maakten we er eerst nog grapjes over hoe we het zouden aanpakken. 'Dan lopen we elkaar toch gewoon tegemoet', zei ik - Bertje woonde in Groningen en ik in Tilburg. Maar allengs begon ik er steeds serieuzer over na te denken. Waarom zouden we het niet echt doen? Het leek me best leuk: heerlijk een hele dag buiten, je niet te hoeven afvragen waar je nu weer eens zou wandelen en tegelijkertijd nog iets neerzetten ook."
"Om een route te krijgen die vergelijkbaar zou zijn met de grote paden in het buitenland, moest in ons kleine Nederland het pad maar meteen helemaal van noord naar zuid lopen, vond ik. Daarmee zou je bovendien door de vrij rustige oostelijke strook van Nederland komen, waar nog veel natuurschoon is. Als thema kon dan dienen dat we de noordelijkste en de zuidelijkste provinciehoofdstad met elkaar verbonden."

"Vervolgens zocht ik op basis van kaarten uit welke route mij aantrekkelijk leek: zoveel mogelijk onverharde paden, maar tegelijkertijd ook doelgericht. Want als je steeds een stuk zou moeten omlopen om elk natuurgebiedje of kasteeltje mee te pikken, deed je er wel een jaar over om in Maastricht te komen."
"Zodra ik een stuk had uitgezocht van zo'n 25 … 30 kilometer, gingen Bertje en ik - Bertje ging altijd mee - het traject lopen om te kijken of het ook in de werkelijkheid voldeed. Als dat zo was, schreef ik de route stap voor stap uit. Vaak waren we in één keer klaar, waarna ik ook niet meer ging kijken of er vlakbij nog een ander pad lag dat misschien net iets mooier was. Maar we hebben ook wel eens drie dagen over een stukje van 12 kilometer gedaan voor het naar onze zin was. Ik zocht op de kaart nogal eens een route uit die langs een bosrand liep, maar eenmaal ter plekke bleek soms het zich op de velden ernaast tegen te vallen. Dan moesten we dieper het bos in. Of we kwamen ergens voor een natuurreservaat te staan dat niet toegankelijk voor wandelaars was. En ik had mijn vriendin van tevoren moeten beloven dat ik nergens een bordje 'verboden toegang' zou negeren, wat ik normaal wel eens deed. Dus zo is het pad beetje bij beetje ontstaan, tussen 1978 en 1980."

Hoe kwam u op het idee het stuk naar Pieterburen eraan vast te knopen?
"Toen we weer eens een weekend aan de route werkten, bedachten Bertje en ik dat ons pad ook een naam moest hebben, net als de lange-afstandspaden in het buitenland. Iets verzinnen was niet zo eenvoudig. Maar ik kreeg op een keer - we waren inmiddels in Zuid-Drenthe beland - een ingeving: 'We moeten niet in Groningen maar in Pieterburen beginnen, want dan kunnen we, omdat in Maastricht de Pietersberg ligt, de route het Pieterpad noemen'. Bertje stemde meteen in: 'Ja, dat is een alliteratie, dat ligt gemakkelijk in de mond'. Dus hebben we het stukje Pieterburen-Groningen eraan vastgeplakt. En het bleek niet eens zo moeilijk om ook daar een aardige route uit te stippelen, al liggen er in de Groningse landerijen niet veel onverharde paden. Het leuke was dat ik, toen het Pieterpad gepubliceerd was en enige bekendheid begon te krijgen, brieven kreeg waarin mensen schreven: 'We hebben nooit geweten dat het ook ten noorden van Groningen nog zo mooi is'."

En was het gemakkelijk om een uitgever te vinden?
"Daar was eerst helemaal geen sprake van. Oorspronkelijk wilden we gewoon een pad uitzetten. We wilden er een stencil van maken voor de kinderen, vrienden, kennissen. Maar een goede vriend in Den Haag zag de route op papier groeien en vond dat ik haar moest uitgeven. Ik kon me echter niet voorstellen dat ik iets gemaakt had dat de moeite van het publiceren waard was. Hij bleef echter aandringen en zei dat de ANWB het vast wel zou willen doen. Hij zat er zo achterheen, dat ik wel iets móest ondernemen. Maar naar de ANWB wilde ik niet. Die organisatie is zo groot en commercieel, dan was ik mijn pad meteen helemaal kwijt, vreesde ik. Dus toen ben ik naar het NIVON gegaan."

Waarom het NIVON?
"Daar was ik lid van, zonder er overigens verder iets mee te doen. Maar ik kreeg wel hun blad, De Toorts, en wist daardoor zo'n beetje wat er gaande was. Dat het NIVON zich bijvoorbeeld met wandelen bezighield. Al bestond op dat moment alleen nog maar het Drenthepad. Wel was het Overijsselpad op een haar na klaar. Verder had men een route in Gelderland in het hoofd. Het idee van het NIVON was hun Natuurvriendenhuizen door wandelroutes met elkaar te verbinden. Dat was in feite het begin van de NIVON-wandelpaden. Men wilde vormend bezig zijn en dat is wandelen natuurlijk ook. Dat staat in mijn voorwoord bij het Pieterpad: wie niet alleen met de voeten wandelt, maar ook met hart en ziel, zal merken hoeveel er onderweg valt te zien en te beleven. En dat is heel wat."

"Begin zomer 1980 ben ik met mijn bundeltje ingetekende kaarten en uitgetypte beschrijvingen het bureau van het NIVON binnengestapt en heb de directeur te spreken gevraagd. Veertien dagen later had ik al een brief met een uitnodiging om samen met mijn vriendin te komen praten. Vervolgens werd het Pieterpad in de Commissie Wandelpaden ingebracht, waar het met algemene stemmen als NIVON-route werd aanvaard."
"Het NIVON vroeg toen ook meteen of Bertje en ik in die Wandelcommissie zitting wilden nemen, om vandaaruit een routeboekje te schrijven. Die uitnodiging heb ik aangenomen, Bertje niet. Omdat men vond dat de route veel te lang was voor één boekje, kreeg ik de opdracht vier gidsjes te maken met stukken van ongeveer 100 km. Ook werd me gevraagd om er wat achtergrondinformatie in te verwerken, liefst over sociale toestanden, om niet een herhaling van een VVV-brochure te krijgen. Dat betekende naar de bibliotheek gaan, boeken verzamelen en een hoop lezen, waarna ik uiteindelijk op zo'n drie à vier bladzijden tekst uitkwam."

"Toen in het najaar van 1980 de Stichting Lange-Afstand- Wandelpaden (SLAW) werd opgericht, bracht het NIVON daar zijn padenbestand onder. Dus ook het Pieterpad, al was dat op dat moment nog niet uitgegeven. Het NIVON had me op het laatste moment ook nog om een retourbeschrijving gevraagd. Dat was een voorschrift voor alle wandelgidsen die onder auspiciën van de SLAW zouden worden uitgegeven. Dus moesten mijn vriendin en ik weer op pad. Maar waar het kon, heb ik het met de auto gedaan. Ik heb stapvoets over allerlei akkerwegen gereden, alleen om de oriëntatiepunten te noteren."
"De officiële opening van het Pieterpad vond daarom pas in '83 plaats, vlak nadat het vierde gidsje klaar was. Daarvoor wilden we een bekend iemand strikken. Mijn vriend uit Den Haag raadde me aan Pieter van Vollenhoven te vragen. 'Die is nogal op publiciteit, die doet dat vast wel', zei hij. Maar ik vond dat ik bij een rode club niet kon aankomen met een lid van de koninklijke familie. Daarop stelde hij de staatssecretaris van Economische Zaken, Van Zijl, voor. Die had Toerisme in zijn portefeuille en heette nog Piet ook. Van Zijl stemde meteen toe en binnen enkele dagen was het allemaal geregeld."

Waarom werd de SLAW eigenlijk opgericht?
"Toen de belangstelling voor het lange-afstandswandelen kwam opzetten, gingen steeds meer verenigingen wandelroutes samenstellen. Het NIVON was een belangrijke club, maar verder had je bijvoorbeeld ook de Nederlandse Tenten Kampeerclub en de ANWB. Men begon zich in die tijd af te vragen of de overheid subsidies zou kunnen verlenen voor het realiseren van wandelroutes met bijbehorende wandelgidsen. Dat bleek in principe wel mogelijk, maar de overheid wilde niet met een hele serie verenigingen onderhandelen en vond dat er een centraal punt moest komen. Men besloot daarom de SLAW op te richten. De ANWB nam ook deel aan de voorbesprekingen maar liet het daarna afweten, waarschijnlijk omdat ze het maar amateuristisch gedoe vonden. Later heeft de ANWB zich alsnog bij de SLAW aangesloten."

U kwam vervolgens in het bestuur van de SLAW.
"Als mede-oprichter van de SLAW had het NIVON recht op een plaats in het dagelijks bestuur. Ik zat op dat moment al in het hoofdbestuur van het NIVON, maar in 1981 werd ik ook gevraagd om namens het NIVON zitting te nemen in het dagelijks bestuur van de SLAW. Dat was eigenlijk allemaal te vroeg. Ik wist nog bijna van niets, maar ik had wel bestuurlijke ervaring - ik had daarvoor bijna tien jaar in het bestuur van de VPRO gezeten. Als lid van het NIVON-bestuur sprak ik wel mee over allerhande zaken, maar mijn activiteiten lagen uitsluitend op het terrein van het wandelen. Toen ik op een gegeven moment ook nog voorzitter van de Commissie Wandelpaden van het NIVON werd, was ik verantwoordelijk voor het wel en wee van alle NIVON-paden. En daarin heb ik, denk ik, mijn aandeel wel geleverd. Er waren op dat moment allerlei regionale groepen binnen het NIVON bezig met wandelroutes. Ik heb geprobeerd de verschillende uitgaves op elkaar af te stemmen, zodat ze een meer uniform geheel zouden vormen. Maar niet iedereen was altijd even enthousiast over mijn ideeën."

Men had misschien het idee: die mevrouw Goorhuis met haar Pieterpad is net bij het NIVON...
"... en die zal ons zeker wel eens even vertellen hoe het moet. Ja, die houding ontmoette ik. Maar ik vond dat wel begrijpelijk. Het Pieterpad had van begin af aan succes en daar was men soms wel wat jaloers op. De oplagen van de boekjes werden al spoedig veel groter dan die van andere paden."
"Het was dus wel eens moeilijk mensen voor mijn ideeën te winnen. Dat was zeker het geval toen het Drenthepad moest worden uitgegeven. Dat gidsje was helemaal in de stijl geschreven van: dan gaan we hier links af; dan zien we rechts een bordje. Daar was ik vreselijk op tegen. Ik wilde het neutraler, gewoon een zakelijke beschrijving. Mensen dachten er te weinig aan dat zo'n boekje niet alleen onder NIVON-ners zou circuleren, maar dat je ermee op een groter publiek mikte."

Hoe ging het verder met het Pieterpad?
"Van de eerste serie is in dezelfde vorm nog een herdruk verschenen. De boekjes hadden het formaat van een gewoon A4-tje en de achtergrondinformatie was tamelijk summier. Toen ik in het bestuur van de SLAW zat, heb ik op een keer voorgesteld de gidsen op een smaller formaat te herdrukken, zodat je ze, net als de Engelse boekjes die ik onder ogen had gekregen, makkelijker in je zak kon steken. Ook werd toen besloten om er twee boekjes van te maken. Ik werkte inmiddels samen met Wim van der Ende, een sociaal-geograaf die door het NIVON als stafmedewerker voor de wandelpaden in dienst was genomen en van ieder knobbeltje in het land weet hoe het ontstaan is. Hij heeft voor deze herdruk de achtergrondinformatie geschreven. Maar de routebeschrijving is nog altijd volledig van mijn hand."
"Wat de route betreft, die moet nog steeds worden aangepast, omdat er voortdurend wijzigingen in het landschap optreden. Er verdwijnt bijvoorbeeld een stuk grond door dorps- of stadsuitbreiding. Of er zijn snelwegen aangelegd die je slechts op bepaalde plekken kunt passeren."

"Verder zijn Van der Ende en ik ook begonnen met het verzamelen van overnachtingsadressen. Daarbij geldt maar één criterium: het adres moet aan de route liggen of maximaal 2 km er vandaan. Want als mensen de hele dag gewandeld hebben, willen ze niet nog einden lopen om te kunnen overnachten."
"Met de prijs van de overnachtingen hebben we geen rekening gehouden. In feite wandelen alle soorten beurzen over het Pieterpad. Uit onderzoeken van onder andere de Hogeschool voor Toerisme en Verkeer in Breda is gebleken dat het lange-afstandswandelpubliek vooral uit, zeg maar, Volkskrant- en NRC-lezers en studenten bestaat: wat meer ontwikkelde mensen dus, links georiënteerd en vaak ook alternatief. Een mooi voorbeeld van dat laatste vind ik het initiatief van een pannekoekenhuis op de Duivelsberg nabij Berg en Dal. Daar heeft men de langskomende wandelaars goed geobserveerd en een speciale, alternatieve 'Pieterpad-pannekoek' op het menu gezet: vegetarisch, met noten en honing in plaats van stroop."

En wandelt u zelf ook nog steeds over het Pieterpad?
"Dat wel, al is het looptempo gedaald en zijn de afstanden kleiner geworden. Zo erg is dat overigens niet. Als ik maar hele dagen buiten kan zijn en tegelijk iets zinnigs kan doen, is dat voor mij het voornaamste. Bovendien hebben Van der Ende en ik, als we met de route bezig zijn, vaak leuke ontmoetingen met wandelaars. Want Pieterpad-wandelaars groeten elkaar meestal, dus komt het al snel tot een praatje. 'Lopen jullie ook het Pieterpad?', vragen ze dan. Zodra ze er dan achter komen wie ik ben, moeten er handtekeningen worden gezet en foto's gemaakt. Dat vind ik gewoonweg schitterend. Maar ik ben nu aan mijn tachtigste levensjaar bezig en vind het zo langzamerhand welletjes worden. Sedert ongeveer een jaar is er een Werkgroep Pieterpad. Die heeft de zorg om de route op peil te houden op zich genomen en dat geeft mij het gevoel dat ik er nu met een gerust hart kan uitstappen."

© Gerard Leenders, Pythia Dekker en Op Lemen Voeten, 1994

             

24 aug 09 * Bedenkster Pieterpad overleden* Op 95-jarige leeftijd klopte vorige woensdag Bertje Jens aan op de deur van Sint-Pieter. Tesamen met Toos Goorhuis (+2004) kwamen de dames in de jaren '70 op het idee om hun woonplaatsen te verbinden met een lang wandelpad. Groningen - Tilburg werd Pieterburen - Sint-Pietersberg (Maastricht), Nivon nam het idee over en publiceerde de topogids. Het werd het meest succesvolle wandelpad in 100 jaar Nederlandse wandelgeschiedenis over lange afstand. Naar schatting 1 miljoen Nederlanders hebben sindsdien minstens 1 etappe van het Pieterpad gelopen.

Leuth - Duivelsberg (6 km)

Gelopen met Margot, Vera en Yva op zondag 23 oktober 2011

Alweer stralend mooi herfstweer. Met de bus vanaf Nijmegen CS (die we bijna missen vanwege een eng insekt op mijn hals) gaan we naar Leuth, waar ik met Vera en mijn vader twee maanden terug het deel van de etappe Millingen-Groesbeek eindigde. Nu loop ik met drie meiden het volgende stuk van deze etappe. Want met een pannenkoek op de Duivelsberg in het vooruitzicht, krijg ik ze nog net mee.

Leuk hoor, met drie giebels op stap. Als elk dier dat van hen aandacht kreeg achter hen aan zou zijn gelopen, was er bij de Duivelsberg een optocht aangekomen van: een eng insect, twee dikke pony's, een poes en kitten, een rups, een handvol paarden, een paar koeien, twee zwanen, 8 hertjes en een vader- en moederhert, diverse St Bernardhonden en dan ben ik er vast nog een paar vergeten!

Op deze zonnige zondagmiddag in de herfstvakantie is het topdrukte op de Duivelsberg: in de rij voor een tafeltje. Maar even later toch heerlijk gesmuld van chocolademelk en een pannenkoek. Nico haalt ons met de auto op. Top!

Onderweg legde ik uit het hoe het Pieterpad ontstaan is. Zie de volgende blog.

Wylermeer

Hellendoorn - Holten (16km)

Gelopen met Annemieke op 17 oktober 2011 (route)

De overnachting in Zwolle is bijzonder aangenaam: bij de schoonouders van Annemieke. Al slapen we niet in hun B&B-huisje in de tuin, de daarbij horende gastvrijheid ervaren we minstens zo goed in het huis zelf. We ontbijten met jus d' orange, thee en koffie (!) samen met een wakkere Wies en een slaperige Mart. Omdat we weten dat er vandaag geen horeca langs de route is, vult Annemieke de thermoskan met heet water en gaan de theezakjes mee.

De logistiek van het vervoer is nog een klus op zich. Zeker nu er allerlei wegen in de regio in onderhoud zijn. We zetten één auto eerst bij het eindpunt in Holten. Door een weg-omleiding bij Nijverdal duurt het even voor we mijn auto in Hellendoorn hebben geparkeerd. Tussen ons vertrek uit Zwolle (half 9) tot onze daadwerkelijke start van de dagtocht zit anderhalf uur. Maar met het luisterboek van Arthur Japin (De zwarte met het witte hart) geen straf. Ik blijf het zalig vinden om vroeg te vertrekken. Van mij zou het nog eerder mogen. De natuur is in de ochtend zo fris en stil.

Dan gaan we toch echt van start, op het punt waar ik gisteren met Aafke ben geëindigd. Eigenlijk zijn vandaag alleen de eerste paar honderd meter op verharde wegen. Voor de rest is het bospad of zandpad of hooguit "restanten van een klinkerpad". We kijken nauwelijks op de kaart in het Pieterpad-boekje, omdat je bijna niet fout kunt lopen. Het is maandagochtend, en dus komen we bijna niemand tegen.

In de routebeschrijving kom je mooie volzinnen tegen.Ik merk dat dit jargon steeds begrijpelijker voor me wordt.

• het pad komt uit op een zessprong. Hier links gaan, daarbij een pad naar links overslaan. 
• hier stomp rechts het pad vervolgen (het rechter van de twee), één pad naar rechts hierbij overslaan.

Vandaag staan de bankjes precies op de goede plek. In de zon, met mooi uitzicht, op het moment dat we er aan toe zijn. De thee smaakt heerlijk, en is lekker warm gebleven. Want met 14 graden en een waterig zonnetje is stil zitten niet lang leuk. Zodra je loopt is het prima. Zeker als je weet dat de weersverwachting is dat vanaf morgen het weer omslaat en het flink zal gaan onweren, regenen en waaien! Ik heb tot nu toe louter mooi weer gehad bij Pieterpadwandelingen, waarvan het merendeel toch al lang van tevoren gepland stond.

Op ons verzoek worden we op de foto gezet door een stel met hond. Hij heeft duidelijk zin in een praatje. Zij heeft dat niet of denkt misschien "Laat die vrouwen lekker samen genieten van hun dagje uit". Hij vermoedt dat wij in het onderwijs werken en elkaar lang niet hebben gezien, omdat we zo aan de klets zijn. Het eerste en laatste klopt, maar dat we elkaar niet lang hebben gezien is nonsens: we waren vrijdag nog allebei op kantoor en morgen weer. Maar daar is natuurlijk niet zoooveel tijd en gelegenheid om bij te kletsen.

Vandaag gelukkig wel, al hebben we ook oog voor het mooie om ons heen. Een heel lang kronkelig smal zandpaadje bij de Haarlerberg, met uitgebloeide hei, is erg mooi.

Haarlerberg

De volgende rustplek - voor de lunch van twee bolletjes kaas- is op twee boomstammetjes. We worden ingehaald door hetzelfde stel met hond. Hij vertelt dat zij hebben gepauzeerd bij lunchroom het Kruispunt (waarschijnlijk een boomstam 300 meter terug). Annemieke vertelt me het verhaal van mijn oude Schimmel-piano. Na een paar jaar in Amersfoort, heeft hij nu via Marktplaats de weg gevonden naar Weimar. Van de week heeft Frederik Bergsma, operazanger, mijn geliefde piano (uit mijn ouderlijk huis, en daarvoor van een oud-tante uit Hattem) opgehaald. Hij krijgt een plek in een herenhuis in Weimar, waar op in elk appartement een Schimmel staat, door hem gerestaureerd. Zal ik daar een keer een kijkje gaan nemen?

Op het laatste stuk zijn nog wat modderpoelen, die we makkelijk kunnen omzeilen. De 16 kilometer zijn weer voorbij gevlogen.

 

In Holten drinken we op een terras van een snackbar een colaatje op Frederik Bergsma. Dan helaas is de koek op voor vandaag. Met 1 auto terug naar Hellendoorn en dan weer huiswaarts. Gelukkig staat mijn volgende etappe al weer in mijn agenda: 5 en 6 november terug naar Zuid-Laren met Wendeline. En heel misschien kan ik in de herfstvakantie in de buurt van Nijmegen ook nog wat kilometers Pieterpad lopen....